YATIRIM YAPMAK İSTİYORUM!

Çalıştık, didindik, yemedik, içmedik, giymedik elimizde ne kaldıysa yastık altına attık. Peki hata mı ettik?

Maalesef bu sorunun cevabı evet hem de koskocaman bir evet. Hepimiz duymuşuzdur çevremizden on tane altın aldım şimdi ikiye katladı, dolarlarım şimdi ev parası ediyor, zamanında arsa aldım iki daireye sattım der uzatırız bunları ama gerek yok. Biz artık bunları duyan değil anlatan olmalıyız. Asıl soru nasıl? Ne zaman, nereye yatırım yapmalıyız? Hangi yatırım şekli bize uygun? Hepsinin cevabını bu yazıda toplayıp birlikte karar verelim. Öncelikle yatırım yapabileceğimiz alanlara bakalım.

·         DÖVİZ ( Dolar, Euro vb. )

·         MEVDUAT

·         EMTİA ( Altın, Gümüş, Kahve vb. )

·         GAYRİMENKUL

·         HİSSE SENEDİ

·         DEVLET TAHVİLİ

·         HAZİNE BONOSU

·         REPO

·         BES

·         SANAL PARALAR

·         VİOP

Dahası var ama hepsinden bahsetmeye kalkarsak hem kafamız karışır hem de canımız sıkılır. Gelin şimdi de bu yatırım araçlarını tanıyalım ve geçmiş verilerle ufak kıyaslamalar yapalım.

DÖVİZ

Ülkelerin birbirleriyle olan alıverişinde kullandıkları ödeme aracı olarak adlandırabiliriz dövizi. Örnek verecek olursak Almanya’dan bir ürün aldık diyelim ki bunun karşılığında Almanya’ya Euro ile ödeme yapmalıyız. Bunun için Euro’ya sahip olmalıyız yani önce Euro almalıyız. İşte bu alışverişe döviz diyoruz aslında. Yabancı ülkelerin parasıdır demiş sözlük döviz için. Her neyse artık dövizi tanıdık, bildik. Peki neye göre döviz alırız biz?

Dövizleri etkileyen en önemli faktör ülkemize döviz giriş çıkışıdır. Döviz girişi fazla olursa döviz fiyatları düşük olur, döviz girişi az ve döviz çıkışı fazla olursa fiyatlar çıkar. Enflasyon oranı yüksek olursa döviz fiyatı da yüksek olur. Faiz oranlarının düşüş ve yükselişleri dövizi etkiler. Siyasi ve politik olaylar da dövizin hareketlenmesine sebep olur. Döviz almadan önce bu etkenleri birer birer araştırmalı eğer mantıklıysa yatırım yapmalısınız.

MEVDUAT

Ben buna kısaca parayı kiralamak diyorum. Örneğin 100.000 TL paramız var bununla ev aldık ama bu eve ihtiyacımız yok. Biz bu evi ne yaparız? Kiralarız, öyle değil mi? Bize bir getiri sağlasın ve ev işe yarasın isteriz. Aslında mevduatta da benzer işi yapıyoruz, paramızla ev almıyoruz paramızı bankaya veriyoruz karşılığında da kullanma bedeli alıyoruz. Paramızı kaybetme şansımız yok. Paramızı olası değer kayıplarından koruyoruz bir nevi. Paramızı istediğimiz bankaya götürüp en mantıklı kirayı hangisi teklif ederse ona emanet ediyoruz. Banka bize üç seçenek sunuyor:

a) Vadeli: Bir tarih belirliyoruz ve bu tarihte paramızı çekebiliyoruz.

b) Vadesiz: Tarih belirleme, şart koşma söz konusu olmadan dilediğimiz zaman paramızı çekebiliyoruz.

c) İhbarlı mevduat: Paramızı çekmeden bir süre önce bankaya haber verip şu tarihte paramı alacağım diyoruz.

Bu platformdan çok büyük gelirler elde edemesek de hem paramız güvende olur hem de değerini korur.

EMTİA

Altın, gümüş, petrol, kahve gibi mallara “emtia” denir. Bunların alınıp-satıldığı yere ise “emtia borsası” denir. Tabi birçoğumuz altını biliyoruz garanti yatırım dediklerimizden birisi çünkü altın. Ama ünlenmemiş, çoğumuzun duymadığı bu emtia borsasından altın yerine gümüş, bakır, pamuk gibi daha birçok ürüne yatırım yapmak mümkün. Tabi burada fiyatlar garanti vermez düşebilir de yükselebilir de. En önemli etkenimiz arz ve taleptir her biri için talep fazlaysa değmeyin keyfinize ama talep azsa fiyatların düşmesi sizi şaşırtmasın sakın. Aynı zamanda ekonomik faaliyetler, mevsimsel sorunlar, doğal afetler gibi durumlarda fiyat artışını etkiliyor. Yatırım yaparken bunları göz önünde bulundurmayı unutmayın.  

GAYRİMENKUL

Gayrimenkulü aslında menkulün olumsuzu olarak adlandırmak doğru olur yani taşınamaz anlamına gelir. Demek istiyorum ki gayrimenkul yatırımı aslında aldığımız ya da almak istediğimiz taşınmazları (ev, apartman, arsa…) ifade eder. Gayrimenkul yatırımı biraz fazla birikim ister. Riskli bir yatırımdır. Yatırım yapmak istediğiniz yerin konumu, deprem bölgesinde olup olmaması, zaman içerisinde değerlenecek potansiyele sahip olup olmaması gibi birçok etken söz konusudur.   Eğer bir taşınmaza yatırım yapacaksanız sakın bu olasılıkları göz ardı etmeyin, araştırın, sorun, öğrenin. Gayrimenkul alımı aceleye gelmez! Tabi gayrimenkul yatırımı deyince sadece aklınıza bunlar gelmesin gayrimenkul yatırım ortaklıklarına, gayrimenkul yatırım fonlarına, gayrimenkul etf’lerine de yatırım yapabilirsiniz.

HİSSE SENEDİ

 Hisse senetleri bir ortaklığı temsil eder. Sermaye şirketleri ortaklıklarının birer belgesi olarak ortaklarına bu kıymetli evrakları verirler. Her hisse senedinin bir fiyatı ve bu fiyatı belirleyen birçok etkeni vardır. En önemli etkenlerden birisi arz ve taleptir. Örneğin bir hisse almak istedik ve kahvesini alan gelsin hissesine yatırım yapmaya karar verdik. Kahvesini alan gelsin şirketinin fiyatı lot başına 2 TL diyelim. Cebimizde 4.000 TL paramız var. Kahvesini alan gelsin şirketinden 2.000 adet hisse aldık. Yatırım yaptığımız şirketin hisse fiyatı 3 TL olursa paramız 6.000 TL olur fakat 1 TL’de olabilir bu durumda paramız 2.000 TL olur. Aldığımız şirkete talep ne kadar fazla olursa şirketin fiyatı da o kadar artar. Talep ne kadar azalırsa fiyatı da o kadar düşer. Tabi tek etken arz talep değildir. Şirketin kar zarar oranı, gelecek vadeden bir şirket olması, ürünlerinin kalitesi, bilançosu gibi daha sayabileceğimiz etkenlere de bağlıdır. Hisse senedi alacaksak alacağımız şirketi iyi tanımalıyız. Unutmayın hisseniz varsa siz artık ortaksınız kar ve zarar olasılıklarını kabullenmelisiniz.

DEVLET TAHVİLİ & HAZİNE BONOSU

Ben paramı riske atamam derseniz alın size devlet tahvili ya da hazine bonosu. Tahvil ve bono arasında pek fark yoktur ikisi de devletin iç borçlanma senedidir. Devlet tahvilleri bir yıldan uzun vadelerle, hazine bonoları bir yıldan kısa vadelerle alınır. Bu bir ortaklık değildir. Devletin ödünç para alması karşılığında belli bir faizle birlikte senet düzenlemesi diyebiliriz. Ben arkama bakmayayım sırtımı sağlama alayım derseniz doğru adrestesiniz.

REPO

Repo bize karışık gelebilir. Bir kişi veya kurumun başka bir kişi veya kuruma menkul değerini verip vade sonunda belirli bir fiyattan geri alacağının sözünü vermesidir. Örneklendirecek olursak Kahvesini Alan Gelsin şirketi sıkıntıya düştü bankaya gitti ve dedi ki sen benim 50.000 değerindeki menkul kıymetimi al bana 50.000 bin ver ben 5 ay sonra menkul kıymetimi alayım sen de hem 50.000 TL’ni hem de faiz olarak eklediğim 25.000 TL’ni al. Riske girmeden yatırım yapabileceğiniz bir alan daha. Tabi biz repoyu kısaca anlattık reponun çeşitleri ve daha fazlasını öğrenmek için kapsamlı bir araştırma yapmanız şart.

BES

Bireysel emeklilik sistemi kısaca aktif çalışma hayatınız boyunca tasarruflarınızı uzun vadeli yatırıma dönüştüren ve emekliliğinizde bir gelir elde etmenizi sağlayan özel emeklilik sistemidir. Yani bu sistem sayesinde küçük miktarlarla emekli maaşınıza ek gelir sağlayabilirsiniz. Hem uzun vadede ekonomik kalkınmaya destek olursunuz hem de yaşlılığınıza. Aynı zamanda size sağladığı bir güzelliği daha var. Siz 100 TL öderseniz şayet devlette 25 TL katkı payı öder yani hesabınıza 125 TL eklenir. Dilerseniz para ödemeyi durdurabilir istediğiniz zaman tekrar aktif hale getirebilirsiniz. 10 yıl süreyle sistemde kalmışsanız ve 56 yaşını doldurmuşsanız emekli olma hakkı elde edersiniz. İstediğiniz anda sistemden çıkabilir ve o zamana kadar olan birikimlerinizi alabilirsiniz. BES bana göre derseniz hemen daha ayrıntılı bilgi sahibi olup yatırım yapmaya başlayabilirsiniz.

SANAL PARALAR

Sanal para deyince çoğumuzun aklına bitcoin gelir. Hani şu zamanında ucuz olan şimdi araba parası yapan bitcoin. Tabi sanal para sadece bitcoinle sınırlı değil. Ethereum, Ripple, Litecoin ve Iota gibi seçeneklerde var. İlk sanal para bitcoin olduğu için adını fazla duyduk sanırım. Bu da çoğunlukla arz ve talep üzerine kurulu ve riski olan bir yatırım şekli. Başka etkenleri de yok değil en basit örneği Elon MUSK’ın twitter hesabına bitcoin yazdıktan sonra sanal paramızın yerinde duramaması. Alt etkenlerinin olduğunu biliyoruz ama akıllarda kalan bu oldu. Kim bilir belki günün birinde birisi de sosyal medya hesabına başka bir sanal paranın adını yazar o da yerinde duramaz. Uzun lafın kısası paranızla sanal para alarak da yatırım yapabilir ve güzel kazançlar sağlayabilirsiniz. Zarar edebileceğinizi de sakın aklınızdan çıkarmayın.

VİOP

Açılımı vadeli işlem ve opsiyon piyasası olan bu işlem karşısında ben bir durun derim. Adını duyunca bile heyecanlanır, korkarım. Neden mi? Çünkü sevgili okuyucularım bu piyasa bu dünyayı size zehir de edebilir, bu dünyaya kralda…  Borsa İstanbul bünyesinde işlem gören bir mal, kıymet veya finansal göstergenin kararlaştırılan bir tarihte şimdi anlaşılan fiyattan alınıp satılmasıdır. Piyasaları çok iyi bildiğinizden emin değilseniz asla yatırım yapmamanız gereken bir yatırım aracıdır.

Kısaca yatırım yapabileceğimiz alanlardan bahsettik. Yatırım yapmadan önce nereye ne kadar yatırım yapmanız gerektiğine karar verin. Yüksek riskli yatırımlar için önce düşük riskli yatırımlarla ön hazırlık yapın piyasaları ekonomiyi şirketleri takip etmeden bilgi edinmeden yatırım yapmayın. Her insanın psikolojik olarak riski kaldıramayacağını ve günlük yaşamını olumsuz etkileyebileceğini unutmayın. Sağlıklı ve bol kazançlı günler.