BÜYÜK AÇIK - THE BİG SHORT (2008 KRİZİ)

 2008 yılında gerçekleşen ekonomik krizin Amerika’da başlayıp hızla tüm dünyaya yayılan ve Michael Levis tarafından kaleme alınan büyük açık kitabı Adam McKay yönetmenliğinde filme uyarlanmıştır.

Film Mihael Burry adlı para yöneticisinin ipotekli bireysel kredilerin 2007 yılında ödenememeye başlayacağını keşfetmesiyle başlar. Bankadan kredi temerrüt takası adında finansal bir araç oluşturmasını ister ve konut piyasasındaki tahvilleri açığa satışa çıkarır. Bankacıların hoşuna gider çünkü bu durum sadece milyonlarca Amerikalının konut kredilerini aynı anda ödeyememesi durumunda gerçekleşecektir. Tek bir banka değil tüm bankalarla aynı anlaşmaya girer. Jared Vennett isimli zeki bankacı burry’nin planını anladığında hemen harekete geçer ve Mark Baum’u kredi temerrüt takasında açığa satışa yatırım yapması için ikna etmeye çalışır.  Baum ve ekibi ivedilikle konu hakkında araştırma yapmak için sahaya çıkar ve ekip balonun doğru olduğunu sistemin çökeceğini anlar ve açığa satış için yatırım yaparlar. O sırada görünürde iki küçük yatırımcıda aynı durumu duyar ve Ben adında eski bir borsa simsarına ulaşırlar. Açığa satışı anlatırlar ve bankayla anlaşma yapabilmek için yardım isterler.  Ben yardım için şehre gelir ve anlaşma yapmalarını sağlar. Takvimler 2007 Ocağı gösterdiğinde tahvillerin durumu daha iyiye gider. Herkes hileli bir oyuna düştüğünü fark ederek üzülmeye başlar. İki küçük yatırımcımız daha büyük bir açık bulup daha çok yatırım yaparlar. Baum’da boş durmaz o da sistemin çökeceğini anlar ve oda tekrar yatırım yapar. Burry ise yatırımcıların paralarını çekmemesi için onların işlem yapmasını yasaklar.  Emlak piyasası batmaya başlar. Yatırımcılar açığa satıştaki tahvilleri artık satmaya başlarlar. Mart 2008’de Mark Baum hariç herkes tahvillerini satmıştı. Bütün yatırım bankaları teker teker batışa geçti.  Baum’un içindeki adalet duygusu tahvilleri satmasına engel olmuştu ama sonunda karar verip sattı. Milyonlarca kişi evini işini kaybetti. Filmin sonuna Burry’nin tek yatırımının su olduğu söyleniyor. Bu da bizleri merak içinde bırakıyor. CDO’nun ise 2015’te “özel tranş fırsatı” olarak isim değiştirdiği ve tekrar satışa sunulduğu söyleniyor. Akıllarda tek soru eğer sistem tekrar başlatıldıysa ilerleyen zamanlarda yine büyük açıklar oluşur mu? Bu sistem yeni krizin habercisi olabilir mi?

Kafamızda bu tip soruları oluşturan bu film bize 2008 krizinin farklı yüzünü gösteriyor. Bu filmde halkın acılarını değil açığı fark edip krizi fırsata çeviren insanların hayatlarını görüyoruz. Bunu fırsat olarak görmek ya da acı bir katliam olarak görmek bizlere kalmış. Bu gibi durumlar hoşumuza gitmese de her zaman karşımıza çıkıyor ve çıkmaya devam edecek olması bizi şaşırtmamalı. Önemli olan insanların bilinçli olması ve attıkları adımın sağlam olduğundan emin olmaları.

Demek istiyorum ki bu tip satış oyunları her zaman karşımıza çıkar ve sonunda ne mi olur? Dava bize kalır suçlu da biz oluruz zarar görende. Gözlerimizle gördük öyle değil mi? Bu aslında insanları kandırmanın yasal yolu. Kandırılmak ve bu oyuna dâhil olmak bizim elimizde. En azından ben öyle düşünüyorum.